کودکان نلسون 2025 بیماری های کلیه آب و الکترولیت ارولوژی ژنیکولوژی

کتاب بیماری های کلیه/ آب و الکترولیت/ ارولوژی/ ژنیکولوژی نلسون 2025 ، تالیف: رابرت. ام. کلیگمن، ترجمه:  لاله گلچین، با مقدمه و نظارت دکتر آرش عباسی، انتشارات: اندیشه رفیع   

کتاب حاضر ترجمه بخش هایی از ویراست بیست و دوم کتاب”Nelson textbook of pediatrics” است. کتاب بیماری های کودکان نلسون یکی از برترین و معتبرترین مراجع در زمینه رشته کودکان است. اغلب مترجمان این اثر دارای مدرک بورد تخصصی بیماری های کودکان هستند.

مرور جزئیات بخش‌های کلیه، آب و الکترولیت، ارولوژی و ژنیکولوژی در Nelson Textbook of Pediatrics 2025 (ویرایش 22)

کتاب “Nelson Textbook of Pediatrics” در ویرایش 22 (که اغلب با تاریخ انتشار 2025 شناخته می‌شود) به عنوان مرجع اصلی در پزشکی کودکان، در این بخش‌ها به طور جامع و عمیق به فیزیولوژی منحصر به فرد کودکان، پاتوفیزیولوژی، تشخیص و مدیریت بیماری‌های مربوطه می‌پردازد.

1. بیماری‌های کلیه (Nephrology):

این بخش، از جمله بخش‌های اساسی است که بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و پاتولوژیک کلیه در حال رشد تمرکز دارد.

• فیزیولوژی کلیه در کودکان: تفاوت‌های اساسی عملکرد کلیه در نوزادان، شیرخواران و کودکان بزرگتر با بزرگسالان. تشریح تغییرات در فیلتراسیون گلومرولی (GFR)، توانایی تغلیظ ادرار، و تنظیم تعادل اسید-باز در سنین مختلف. این درک پایه برای تفسیر آزمایشات و مدیریت بالینی ضروری است.
• روش‌های ارزیابی عملکرد کلیه: شرح کامل آزمایشات ادرار (آنالیز کامل ادرار، پروتئین‌اوری، هماتوری)، کراتینین و BUN سرم با توجه به محدوده طبیعی وابسته به سن، و تست‌های کلیرانس کلیوی. تأکید بر اهمیت بیوپسی کلیه و تصویربرداری (سونوگرافی، VCUG, DMSA) در تشخیص.
• ناهنجاری‌های مادرزادی کلیه و مجاری ادراری (CAKUT): این گروه از بیماری‌ها به عنوان عامل اصلی بیماری مزمن کلیه (CKD) در کودکان به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرد. شامل:
  • آژنزی/دیسپلازی کلیه: از جمله کلیه مولتی‌سیستیک دیسپلاستیک (MCDK) و ناهنجاری‌های دوطرفه.
  • بیماری‌های کلیه پلی‌کیستیک: نوع اتوزومال مغلوب (ARPKD) که اغلب با نارسایی کلیه و فیبروز کبدی در دوران نوزادی همراه است، و نوع اتوزومال غالب (ADPKD) که معمولاً در سنین بالاتر تظاهر می‌یابد.
  • انسدادهای ادراری: انسداد پیلورترال (UPJ)، انسداد اوروتروویزیکال (UVJ) و بویژه دریچه‌های مجرای ادراری خلفی (PUV) که یک اورژانس اورولوژیک در نوزادان پسر است.
  • ریفلاکس وزیکواورترال (VUR): پاتوفیزیولوژی، تشخیص (VCUG)، درجه‌بندی، و گزینه‌های مدیریت از جمله پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیکی، پیگیری دقیق، و ملاحظات جراحی.
• بیماری‌های گلومرولی:
  • سندرم نفروتیک: به ویژه نوع حداقل تغییر (MCD) به عنوان شایع‌ترین در کودکان (پاسخ به استروئید، عودها و مدیریت آن‌ها). سایر انواع مانند FSGS و MPGN نیز با جزئیات بررسی می‌شوند.
  • سندرم نفریتیک: گلومرولونفریت پس از عفونت استرپتوکوکی حاد (APSGN) و گلومرولونفریت پیش‌رونده سریع (RPGN)، با تأکید بر مدیریت علائم حاد مانند فشار خون بالا و اضافه بار مایع.
  • نفریت لوپوس و سایر گلومرولونفریت‌های ثانویه.
• اختلالات توبولی: شامل اسیدوزهای توبولی کلیه (RTAs) با انواع مختلف و مدیریت آن‌ها، سندرم فانکونی، دیابت بی‌مزه نفروژنیک، و سندرم‌های بارتر/ژیتلمن.
• عفونت‌های مجاری ادراری (UTIs): تشخیص، افتراق بین عفونت‌های دستگاه ادراری فوقانی (پیلونفریت) و تحتانی (سیستیت)، رویکردهای درمانی، و استراتژی‌های پیشگیری از عود عفونت‌ها.
• آسیب حاد کلیه (AKI): علل (پره‌رنال، رنال، پست‌رنال)، تشخیص سریع، و مدیریت از جمله کنترل دقیق مایعات و الکترولیت‌ها، و در صورت نیاز، درمان‌های جایگزین کلیه (دیالیز).
• بیماری مزمن کلیه (CKD): مراحل CKD، پیشرفت بیماری، عوارض جانبی سیستمیک (کم‌خونی، بیماری استخوان کلیوی، اختلال رشد، فشار خون بالا)، و مدیریت جامع این عوارض.
• نارسایی کلیه مرحله نهایی (ESRD) و درمان جایگزین کلیه: دیالیز (همودیالیز و دیالیز صفاقی) و پیوند کلیه در کودکان، با در نظر گرفتن اثرات بر رشد، تکامل، و مسائل روان‌اجتماعی.
• نفرولیتیازیس (سنگ کلیه): اتیولوژی، تشخیص، و رویکردهای مدیریتی در کودکان که اغلب با اختلالات متابولیک زمینه‌ای مرتبط است.

2. تعادل آب و الکترولیت (Water and Electrolyte Balance):

این بخش برای تمام متخصصان اطفال حیاتی است، زیرا اختلالات آب و الکترولیت در کودکان بسیار شایع و بالقوه تهدیدکننده حیات هستند.

• فیزیولوژی طبیعی: بررسی دقیق توزیع آب و الکترولیت‌ها در فضای داخل سلولی و خارج سلولی، تنظیم‌کننده‌های اصلی (هورمون ضد ادراری ADH، آلدوسترون، سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون)، و تفاوت‌های فیزیولوژیک کودکان (نسبت بالاتر آب بدن، متابولیسم سریع‌تر، عدم بلوغ کلیه‌ها).
• اختلالات آب و الکترولیت:
  • کم آبی (دهیدراتاسیون): ارزیابی درجه و نوع دهیدراتاسیون (ایزوتونیک، هیپوتونیک، هیپرتونیک)، و اصول درمان با مایعات خوراکی (ORS) و داخل وریدی (انتخاب نوع مایع، سرعت تجویز).
  • هیپوناترمی و هیپرناترمی: علل، تظاهرات بالینی (بویژه نورولوژیک)، و مدیریت دقیق با توجه به سرعت و نوع اختلال برای جلوگیری از عوارض جدی (ادم مغزی، دمیلیناسیون).
  • هیپوکالمی و هیپرکالمی: علل، تظاهرات قلبی، و رویکردهای درمانی فوری و طولانی‌مدت.
  • اختلالات اسید-باز: شرح مفصل اسیدوز و آلکالوز متابولیک و تنفسی، مکانیسم‌های جبرانی، و روش گام به گام برای تشخیص و درمان (به عنوان مثال، در کتواسیدوز دیابتی، مسمومیت سالیسیلات، اسیدوز توبولی کلیه).
  • اختلالات کلسیم، فسفر و منیزیم: هیپو/هیپرکلسمی، هیپو/هیپرفسفاتمی، هیپو/هیپرمنیزمی، با توجه به نقش آن‌ها در عملکرد عصبی-عضلانی و استخوان.
• درمان با مایعات داخل وریدی (IV Fluids): اصول تجویز مایعات نگهدارنده، مایعات جایگزین (برای جبران کمبود) و جبران مایعات از دست رفته (ongoing losses)، با تأکید بر انتخاب محلول‌های مناسب (تونیسیته و محتوای الکترولیت).

3. ارولوژی (Urology):

این بخش به جنبه‌های جراحی و ناهنجاری‌های آناتومیک سیستم ادراری تناسلی می‌پردازد.

• ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه ادراری: بحث بر روی جنبه‌های جراحی CAKUT، از جمله انسدادهای UPJ و UVJ، و ریفلاکس وزیکواورترال که نیاز به مداخلات اورولوژیک دارند.
• اختلالات مثانه:
  • مثانه نوروژنیک: ناشی از بیماری‌های عصبی نخاعی (مانند اسپینابیفیدا). تشخیص (مانند یورودینامیک) و مدیریت شامل کاتتراسیون متناوب تمیز (CIC)، داروهای آنتی‌کولینرژیک، و در برخی موارد، جراحی‌های بزرگ‌تر.
  • اختلالات دفع ادرار (Voiding Dysfunction): شب‌ادراری (enuresis)، بی‌اختیاری ادرار در طول روز، و سایر مشکلات عملکردی مثانه، شامل رویکردهای رفتاری و دارویی.
  • اگزستروفی مثانه و اپیسپادیاس: ناهنجاری‌های مادرزادی پیچیده که نیاز به بازسازی جراحی چند مرحله‌ای دارند.
• اختلالات مجرای ادرار (Urethra):
  • دریچه‌های مجرای ادراری خلفی (PUV): شایع‌ترین علت انسداد مادرزادی مجرای ادرار در پسران، تشخیص و درمان اندوسکوپیک.
  • تنگی مجرای ادرار.
• اختلالات دستگاه تناسلی مردانه:
  • نهان‌بیضگی (Cryptorchidism): تشخیص، زمان‌بندی جراحی (ارکیوپکسی)، و عوارض احتمالی (ناباروری، بدخیمی).
  • هیپوسپادیاس و اپیسپادیاس: ناهنجاری‌های بازشدن مجرای ادرار، و رویکردهای جراحی ترمیمی.
  • هیدروسل و فتق اینگوینال: تشخیص و درمان جراحی.
  • واریکوسل: تشخیص و مدیریت در دوران بلوغ.
  • فیموزیس و پارافیموزیس.
• تومورهای دستگاه ادراری تناسلی: تومور ویلمز (کلیه)، رابدومیوسارکوم مثانه/پروستات، و تومورهای بیضه در کودکان.

4. ژنیکولوژی (Pediatric and Adolescent Gynecology):

این بخش به مسائل بهداشت باروری و اختلالات ژنیکولوژیک در دختران و نوجوانان می‌پردازد.

• تکامل طبیعی بلوغ: شرح مراحل بلوغ (بر اساس طبقه‌بندی تانر)، تغییرات هورمونی و رشد، و تفاوت‌های طبیعی در زمان‌بندی بلوغ.
• اختلالات و واریانت‌های بلوغ:
  • بلوغ زودرس (Precocious Puberty): مرکزی در مقابل محیطی، تشخیص (شامل تست GnRH) و درمان (آنالوگ‌های GnRH).
  • بلوغ دیررس (Delayed Puberty): علل (سرشتی، هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک، هیپوگنادیسم هیپرگنادوتروپیک)، بررسی‌های تشخیصی، و رویکردهای درمانی.
• ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی زنانه:
  • ناهنجاری‌های مادرزادی: آژنزی واژن، پرده بکارت سوراخ‌نشده، ناهنجاری‌های کلوآکال، و سایر مالفورماسیون‌های پیچیده، شامل تشخیص و رویکردهای جراحی.
  • اختلالات تمایز جنسی (DSD): یک بخش کلیدی که به تشخیص، طبقه‌بندی (بر اساس علل ژنتیکی و کروموزومی)، و مدیریت چند رشته‌ای DSD می‌پردازد. تأکید بر ملاحظات اخلاقی در مورد تعیین جنسیت و مداخلات جراحی.
• مشکلات واژن و ولور:
  • واژینیت و ولوواژینیت: علل شایع (باکتریایی، قارچی، جسم خارجی، تحریک‌کننده‌ها)، تشخیص و درمان.
  • چسبندگی لبی (Labial Adhesions): مدیریت (استروژن موضعی، جداسازی ملایم).
  • تروما به دستگاه تناسلی خارجی.
• اختلالات قاعدگی در نوجوانان:
  • خونریزی غیرطبیعی رحم (AUB): خونریزی قاعدگی سنگین، خونریزی نامنظم، و آمنوره (اولیه و ثانویه)، شامل بررسی علل زمینه‌ای (PCOS، اختلالات انعقادی، تیروئید).
  • دیسمنوره: اولیه در مقابل ثانویه، و استراتژی‌های مدیریت درد.
• پیشگیری از بارداری در نوجوانان: مرور جامع روش‌های پیشگیری از بارداری مناسب برای نوجوانان، شامل اثربخشی، خطرات، و مشاوره‌های لازم.
• عفونت‌های مقاربتی (STIs): غربالگری، تشخیص، و درمان در نوجوانان، با تأکید بر پیشگیری و آموزش.
• توده‌ها و تومورهای لگنی: کیست‌های تخمدانی، تومورهای خوش‌خیم و بدخیم تخمدان، و سایر توده‌های لگنی در کودکان و نوجوانان.
• سوءاستفاده جنسی: اطلاعات حیاتی در مورد شناسایی، ارزیابی، و مدیریت سوءاستفاده جنسی در کودکان و نوجوانان، شامل ملاحظات پزشکی و قانونی.