ضروریات تهویه مکانیکی

کتاب “ضروریات تهویه مکانیکی” با تألیف مشترک دکتر امیر واحدیان عظیمی و دکتر کیوان گوهری مقدم، یک منبع تخصصی و بسیار کاربردی در حوزه مراقبت‌های ویژه (ICU) و به خصوص مدیریت تنفسی بیماران بدحال است. این کتاب در سال 1403 (نوبت چاپ اول) منتشر شده و نشان‌دهنده یک منبع نسبتاً جدید و به‌روز در این زمینه است.

نویسندگان کتاب:

• دکتر امیر واحدیان عظیمی: دانشیار فوق دکتری تحقیقات در مراقبت ویژه، دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله. تخصص ایشان در حوزه مراقبت‌های ویژه و پرستاری، به محتوای کتاب بعد کاربردی و بالینی قوی می‌بخشد.
• دکتر کیوان گوهری مقدم: فوق تخصص بیماری‌های ریه و مراقبت ویژه، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران. تخصص ایشان در زمینه بیماری‌های ریه و مراقبت‌های ویژه پزشکی، عمق علمی و دقت مباحث تهویه مکانیکی را تضمین می‌کند.

تلفیق دانش و تجربه این دو نویسنده، یکی از نقاط قوت اصلی این کتاب است که باعث می‌شود هم جنبه‌های پایه و تئوری و هم جنبه‌های بالینی و عملی تهویه مکانیکی به خوبی پوشش داده شود.

هدف اصلی کتاب:

هدف اصلی این کتاب، افزایش آگاهی و دانش پزشکان (عمومی، دستیاران تخصصی و فوق تخصصی)، پرستاران، و سایر کادر درمانی که در بخش‌های مراقبت ویژه با بیماران نیازمند به تهویه مکانیکی سروکار دارند، است. این کتاب ابزارهای لازم برای مدیریت بهتر شرایط بحرانی و بهبود کیفیت مراقبت از بیماران بدحال را فراهم می‌آورد.

محتوای کلی و سرفصل‌های احتمالی (بر اساس اطلاعات موجود و ماهیت موضوع):

با توجه به عنوان “ضروریات تهویه مکانیکی”، انتظار می‌رود کتاب بر مباحث کلیدی و اساسی این حوزه تمرکز داشته باشد. سرفصل‌های احتمالی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

1. مبانی فیزیولوژی تنفس و پاتوفیزیولوژی نارسایی تنفسی:

   • مروری بر آناتومی و فیزیولوژی سیستم تنفسی.
   • مفاهیم پایه مکانیک ریوی (کشسانی، مقاومت).
   • انواع نارسایی تنفسی (هیپوکسیک، هیپرکاپنیک) و دلایل آن‌ها.

2. اصول تهویه مکانیکی:

   • تعریف تهویه مکانیکی و اهداف آن.
   • اندیکاسیون‌ها و کنتراندیکاسیون‌های تهویه مکانیکی.
   • آشنایی با انواع ونتیلاتورها و اجزای آن‌ها.
   • مدها و مدهای تهویه مکانیکی (مانند A/C, SIMV, CPAP, PSV).
   • مفاهیم پایه در ونتیلاتور (حجم جاری، فشار، نرخ تنفس، PEEP و…).

3. تنظیمات اولیه و پایش تهویه مکانیکی:

   • نحوه تنظیم اولیه ونتیلاتور بر اساس شرایط بیمار.
   • پایش بیماران تحت تهویه مکانیکی (بررسی پارامترهای ونتیلاتور، گازهای خون شریانی، علائم حیاتی).
   • مانیتورینگ مکانیک ریوی و تفسیر منحنی‌ها (لوپ‌ها و وِیوفرم‌ها).

4. اثرات فیزیولوژیک و عوارض تهویه مکانیکی:

   • تأثیر تهویه مکانیکی بر سیستم‌های قلبی-عروقی، کلیوی، گوارشی و عصبی.
   • عوارض شایع تهویه مکانیکی (مانند VILI/VALI، پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP)، باروتروما، آتلکتازی).

5. مدیریت تهویه مکانیکی در شرایط خاص:

   • تهویه مکانیکی در سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS).
   • تهویه مکانیکی در بیماران با بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD).
   • تهویه مکانیکی در بیماران مبتلا به آسم حاد، آسیب مغزی، سپسیس و…
   • مباحث خاص مانند تهویه مکانیکی در کووید-۱۹ (با توجه به همه‌گیری اخیر و اهمیت آن).

6. جداسازی از تهویه مکانیکی (Weaning):

   • معیارهای آمادگی برای جداسازی.
   • روش‌ها و پروتکل‌های جداسازی.
   • چالش‌ها و شکست در جداسازی و نحوه مدیریت آن‌ها.
   • خارج کردن لوله تراشه (اکستوباسیون) و مراقبت‌های پس از آن.

7. سایر مباحث مرتبط:

   • سدیشن، آنالژزیا و پارالیز در بیماران تحت تهویه مکانیکی.
   • نکات پرستاری در تهویه مکانیکی.
   • روش‌های تهویه غیرتهاجمی (NIV).
   • کاربرد تصویربرداری در تهویه مکانیکی.

ویژگی‌های بارز کتاب:

• جامعیت در عین اختصار: با توجه به عنوان “ضروریات”، انتظار می‌رود کتاب مطالب اصلی و کاربردی را بدون حاشیه‌پردازی ارائه دهد تا برای مطالعه سریع و مروری مناسب باشد. (تعداد صفحات 296 و قطع وزیری نیز این موضوع را تأیید می‌کند.)
• کیفیت چاپ تمام رنگی: این ویژگی برای درک بهتر نمودارها، تصاویر ونتیلاتور و تغییرات فیزیولوژیک بسیار مفید است.
• مبتنی بر تجربه بالینی و دانش روز: ترکیب نویسندگان متخصص از حوزه‌های پزشکی و پرستاری مراقبت ویژه، محتوایی را ارائه می‌دهد که هم از نظر علمی دقیق و هم از نظر بالینی کاربردی است.
• مناسب برای طیف وسیعی از مخاطبان: از دستیاران و متخصصان رشته‌های مرتبط با مراقبت ویژه (بیهوشی، داخلی، ریه، طب اورژانس) تا پرستاران شاغل در ICU و دانشجویان رشته‌های پزشکی و پرستاری.

اهمیت مطالعه این کتاب:

با توجه به اینکه تهویه مکانیکی یکی از ارکان اصلی حمایت از حیات در بخش‌های مراقبت ویژه است و مدیریت صحیح آن تأثیر مستقیمی بر پیامد بیماران دارد، مطالعه چنین کتابی برای تمامی اعضای تیم درمان که با این بیماران سروکار دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. این کتاب می‌تواند به عنوان یک راهنمای بالینی سریع و مطمئن عمل کرده و به پزشکان و پرستاران در اتخاذ تصمیمات صحیح در شرایط بحرانی کمک کند.

این کتاب در سال 1403 منتشر شده است، بنابراین اطلاعات آن نسبتاً جدید و مطابق با آخرین روش‌ها و استانداردهای درمانی است.